<B><FONT color=#ff0000>Đạo Cao Đài</FONT></B>, tên gọi đầy đủ là <B>Đại Đạo Tam Kỳ Phổ Độ</B>, là một trong những <A title="Tôn giáo" href="http://vi.wikipedia.org/wiki/T%C3%B4n_gi%C3%A1o" target="_blank"><U><FONT color=#0000ff>tôn giáo</FONT></U></A> phát triển ở <A title="Miền Nam Việt Nam" href="http://vi.wikipedia.org/wiki/Mi%E1%BB%81n_Nam_Vi%E1%BB%87t_Nam" target="_blank"><U><FONT color=#0000ff>miền Nam Việt Nam</FONT></U></A>, được hình thành vào <A class=new title="Thập niên 1920" href="http://vi.wikipedia.org/w/index.php?title=Th%E1%BA%ADp_ni%C3%AAn_1920&action=edit" target="_blank"><U><FONT color=#0000ff>thập niên 1920</FONT></U></A>, khi phong trào chống <A title=Pháp href="http://vi.wikipedia.org/wiki/Ph%C3%A1p" target="_blank"><U><FONT color=#0000ff>Pháp</FONT></U></A> bị đàn áp. Đạo Cao Đài là <A class=new title="Dung hợp" href="http://vi.wikipedia.org/w/index.php?title=Dung_h%E1%BB%A3p&action=edit" target="_blank"><U><FONT color=#0000ff>dung hợp</FONT></U></A> một số tôn giáo đã có để lập ra một tôn giáo mới.
<P>Đạo Cao Đài có tính "tổng hợp" và "linh hoạt". <A title="Giáo lý Cao Đài" href="http://vi.wikipedia.org/wiki/Gi%C3%A1o_l%C3%BD_Cao_%C4%90%C3%A0i" target="_blank"><U><FONT color=#0000ff>Giáo lý Cao Đài</FONT></U></A> cho rằng từ khi có loài người, <A class=new title="Thượng Đế" href="http://vi.wikipedia.org/w/index.php?title=Th%C6%B0%E1%BB%A3ng_%C4%90%E1%BA%BF&action=edit" target="_blank"><U><FONT color=#0000ff>Thượng Đế</FONT></U></A> đã hai lần <A title="Cứu rỗi" href="http://vi.wikipedia.org/wiki/C%E1%BB%A9u_r%E1%BB%97i" target="_blank"><U><FONT color=#0000ff>cứu rỗi</FONT></U></A> (phổ độ) chúng sinh. Lúc đầu loài người sống riêng rẽ, lẻ loi nên lập các tôn giáo khác nhau để phù hợp với từng vùng. Tất cả các tôn giáo này đều có cùng một gốc là Thượng Đế, và có cùng một mục đích là cứu rỗi chúng sinh nhưng vì tồn tại riêng rẽ nên dẫn đến xung đột. Ngày nay, điều kiện giao lưu dễ dàng, "năm châu chung chợ, bốn phương chung nhà", <A class=new title="Ngọc Hoàng" href="http://vi.wikipedia.org/w/index.php?title=Ng%E1%BB%8Dc_Ho%C3%A0ng&action=edit" target="_blank"><U><FONT color=#0000ff>Ngọc Hoàng</FONT></U></A> quyết định lập ra tôn giáo mới và tự làm <A class=new title="Giáo chủ" href="http://vi.wikipedia.org/w/index.php?title=Gi%C3%A1o_ch%E1%BB%A7&action=edit" target="_blank"><U><FONT color=#0000ff>giáo chủ</FONT></U></A> để phổ độ chúng sinh lần thứ ba. Đạo Cao Đài không chỉ dung hợp "tam giáo" mà còn hết thảy "vạn giáo", dung hợp tâm linh con người với tâm linh vũ trụ. Tôn chỉ của Đạo Cao Đài là "Thiên nhân hiệp nhất" và "Vạn giáo nhất lý".</P>
<P>Cao Đài bao gồm hai pháp môn là "vô vi" và "phổ độ". Phổ độ mang tính phổ thông, dễ theo, cho tất cả mọi người; vô vi cao siêu, dành cho một số ít người. Phổ độ chủ trì phần xác còn vô vi chủ trì phần hồn. Khi thờ cúng cần phải có ba thứ là hoa (tượng trưng cho "tinh"), rượu (tượng trưng cho "khí") và trà (tượng trưng cho "thần"). Tinh-Khí-Thần hợp thành tam bảo của đạo Cao Đài.</P>
<TABLE style="CLEAR: right; PADDING-RIGHT: 0px; PADDING-LEFT: 1.4em; FLOAT: right; MARGIN-BOTTOM: 0.5em; PADDING-BOTTOM: 0.8em; PADDING-TOP: 0.5em" cellSpacing=0 cellPadding=0><T><T><T>
<T>
<TR>
<TD>
<TABLE id=toc summary="Mục lục" ="toc"><T><T><T>
<T>
<TR>
<TD>
<DIV id=toctitle>
<H2><FONT color=#990000 size=3>Mục lục</FONT></H2></DIV>
<UL last="null">
<LI ="toclevel-1"><A href="http://vi.wikipedia.org/wiki/%C4%90%E1%BA%A1o_Cao_%C4%90%C3%A0i#Di.E1.BB.85n_ti.E1.BA.BFn_ba_k.E1.BB.B3_ph.E1.BB.95_.C4.91.E1.BB.99" target="_blank"><U><FONT color=#800080><SPAN ="tocnumber">1</SPAN> <SPAN ="toctext">Diễn tiến ba kỳ phổ độ</SPAN></FONT></U></A>
<LI ="toclevel-1"><A href="http://vi.wikipedia.org/wiki/%C4%90%E1%BA%A1o_Cao_%C4%90%C3%A0i#Thi.C3.AAn_Nh.C3.A3n:_th.C3.A1nh_t.C6.B0.E1.BB.A3ng_Cao_.C4.90.C3.A0i" target="_blank"><U><FONT color=#800080><SPAN ="tocnumber">2</SPAN> <SPAN ="toctext">Thiên Nhãn: thánh tượng Cao Đài</SPAN></FONT></U></A>
<UL last="null">
<LI ="toclevel-2"><A href="http://vi.wikipedia.org/wiki/%C4%90%E1%BA%A1o_Cao_%C4%90%C3%A0i#L.E1.BB.8Bch_s.E1.BB.AD" target="_blank"><U><FONT color=#800080><SPAN ="tocnumber">2.1</SPAN> <SPAN ="toctext">Lịch sử</SPAN></FONT></U></A>
<LI ="toclevel-2"><A href="http://vi.wikipedia.org/wiki/%C4%90%E1%BA%A1o_Cao_%C4%90%C3%A0i#.C3.9D_ngh.C4.A9a" target="_blank"><U><FONT color=#800080><SPAN ="tocnumber">2.2</SPAN> <SPAN ="toctext">Ý nghĩa</SPAN></FONT></U></A>
<LI ="toclevel-2"><A href="http://vi.wikipedia.org/wiki/%C4%90%E1%BA%A1o_Cao_%C4%90%C3%A0i#Ch.C3.BA_th.C3.ADch" target="_blank"><U><FONT color=#800080><SPAN ="tocnumber">2.3</SPAN> <SPAN ="toctext">Chú thích</SPAN></FONT></U></A> </LI></UL>
<LI ="toclevel-1"><A href="http://vi.wikipedia.org/wiki/%C4%90%E1%BA%A1o_Cao_%C4%90%C3%A0i#L.E1.BB.8Bch_s.E1.BB.AD_2" target="_blank"><U><FONT color=#800080><SPAN ="tocnumber">3</SPAN> <SPAN ="toctext">Lịch sử</SPAN></FONT></U></A>
<UL last="null">
<LI ="toclevel-2"><A href="http://vi.wikipedia.org/wiki/%C4%90%E1%BA%A1o_Cao_%C4%90%C3%A0i#Ng.C6.B0.E1.BB.9Di_s.C3.A1ng_l.E1.BA.ADp" target="_blank"><U><FONT color=#800080><SPAN ="tocnumber">3.1</SPAN> <SPAN ="toctext">Người sáng lập</SPAN></FONT></U></A>
<LI ="toclevel-2"><A href="http://vi.wikipedia.org/wiki/%C4%90%E1%BA%A1o_Cao_%C4%90%C3%A0i#.C4.90.E1.BB.87_t.E1.BB.AD_.C4.91.E1.BA.A7u_ti.C3.AAn" target="_blank"><U><FONT color=#800080><SPAN ="tocnumber">3.2</SPAN> <SPAN ="toctext">Đệ tử đầu tiên</SPAN></FONT></U></A> </LI></UL>
<LI ="toclevel-1"><A href="http://vi.wikipedia.org/wiki/%C4%90%E1%BA%A1o_Cao_%C4%90%C3%A0i#.C3.9D_ngh.C4.A9a_c.E1.BB.A7a_hai_ch.E1.BB.AF_Cao_.C4.90.C3.A0i" target="_blank"><U><FONT color=#800080><SPAN ="tocnumber">4</SPAN> <SPAN ="toctext">Ý nghĩa của hai chữ Cao Đài</SPAN></FONT></U></A>
<LI ="toclevel-1"><A href="http://vi.wikipedia.org/wiki/%C4%90%E1%BA%A1o_Cao_%C4%90%C3%A0i#Xem_th.C3.AAm" target="_blank"><U><FONT color=#800080><SPAN ="tocnumber">5</SPAN> <SPAN ="toctext">Xem thêm</SPAN></FONT></U></A>
<LI ="toclevel-1"><A href="http://vi.wikipedia.org/wiki/%C4%90%E1%BA%A1o_Cao_%C4%90%C3%A0i#Li.C3.AAn_k.E1.BA.BFt" target="_blank"><U><FONT color=#800080><SPAN ="tocnumber">6</SPAN> <SPAN ="toctext">Liên kết</SPAN></FONT></U></A> </LI></UL></TD></TR></T></T></T></T></TABLE>
<P> </P></TD></TR></T></T></T></T></TABLE>
<P>Đạo Cao Đài xem mình là một tôn giáo "chính thức" và "chính danh". Chính thức vì các vị tông đồ đầu tiên đã lập tờ Khai Tịch Đạo gởi đến chính quyền Việt Nam ngày <A title="29 tháng 9" href="http://vi.wikipedia.org/wiki/29_th%C3%A1ng_9" target="_blank"><U><FONT color=#0000ff>29 tháng 9</FONT></U></A> năm <A class=new title=1926 href="http://vi.wikipedia.org/w/index.php?title=1926&action=edit" target="_blank"><U><FONT color=#0000ff>1926</FONT></U></A> (tức ngày 23 tháng 8 năm Bính Dần); và tổ chức đại lễ Khai Minh Đại Đạo trước chính quyền và công chúng ngày <A title="19 tháng 11" href="http://vi.wikipedia.org/wiki/19_th%C3%A1ng_11" target="_blank"><U><FONT color=#0000ff>19 tháng 11</FONT></U></A> năm 1926 (tức ngày 15 tháng 10 năm Bính Dần). Trong lễ này hàng Giáo phẩm được tấn phong và thọ lãnh Pháp Chánh Truyền của Đại Đạo Tam Kỳ Phổ Độ. Chính danh vì đạo Cao Đài có đức tin nơi Đức Thượng Đế và các Đấng Thiêng Liêng; có Giáo Hội hoàn chỉnh tại Tòa thánh để điều khiển toàn đạo; có Giáo luật và kinh sách truyền bá tôn chỉ, mục đích, giáo lý Đạo; có Giáo pháp công truyền lẫn tâm truyền; có đông đảo tín đồ và nhiều Thánh thất ở trong nước và nước ngoài.</P>
<P><A id=Di.E1.BB.85n_ti.E1.BA.BFn_ba_k.E1.BB.B3_ph.E1.BB.95_.C4.91.E1.BB.99 name=Di.E1.BB.85n_ti.E1.BA.BFn_ba_k.E1.BB.B3_ph.E1.BB.95_.C4.91.E1.BB.99></A></P>
<H2><FONT color=#990000 size=3>Diễn tiến ba kỳ phổ độ</FONT></H2>
<TABLE style="BORDER-COLLAPSE: collapse" cellSpacing=0 border=1><T><T><T>
<T>
<TR>
<TD>Kỳ I</TD>
<TD><A class=new title="Phục Hy" href="http://vi.wikipedia.org/w/index.php?title=Ph%E1%BB%A5c_Hy&action=edit" target="_blank"><U><FONT color=#0000ff>Phục Hy</FONT></U></A></TD>
<TD><A title="Thần Nông lịch sử" href="http://vi.wikipedia.org/wiki/Th%E1%BA%A7n_N%C3%B4ng_%28l%E1%BB%8Bch_s%E1%BB%AD%29" target="_blank"><U><FONT color=#0000ff>Thần Nông</FONT></U></A></TD>
<TD><A class=new title="Nhiên Đăng Cổ Phật" href="http://vi.wikipedia.org/w/index.php?title=Nhi%C3%AAn_%C4%90%C4%83ng_C%E1%BB%95_Ph%E1%BA%ADt&action=edit" target="_blank"><U><FONT color=#0000ff>Nhiên Đăng Cổ Phật</FONT></U></A></TD>
<TD><A class=new title="Moise Abraham" href="http://vi.wikipedia.org/w/index.php?title=Moise_Abraham&action=edit" target="_blank"><U><FONT color=#0000ff>Moise Abraham</FONT></U></A></TD>
<TD><U><FONT color=#0000ff></FONT></U></TD></TR>
<TR>
<TD>Kỳ II</TD>
<TD><A title="Khổng Tử" href="http://vi.wikipedia.org/wiki/Kh%E1%BB%95ng_T%E1%BB%AD" target="_blank"><U><FONT color=#0000ff>Khổng Tử</FONT></U></A></TD>
<TD><A class=new title="Lão Tử" href="http://vi.wikipedia.org/w/index.php?title=L%C3%A3o_T%E1%BB%AD&action=edit" target="_blank"><U><FONT color=#0000ff>Lão Tử</FONT></U></A></TD>
<TD><A title="Thích Ca Mầu Ni" href="http://vi.wikipedia.org/wiki/Th%C3%ADch_Ca_M%E1%BA%A7u_Ni" target="_blank"><U><FONT color=#0000ff>Thích Ca</FONT></U></A></TD>
<TD><A title=Jesus href="http://vi.wikipedia.org/wiki/Jesus" target="_blank"><U><FONT color=#0000ff>Jesus</FONT></U></A></TD>
<TD><A class=new title="Mohamet tôn giáo" href="http://vi.wikipedia.org/w/index.php?title=Mohamet_%28t%C3%B4n_gi%C3%A1o%29&action=edit" target="_blank"><U><FONT color=#0000ff>Mohamet</FONT></U></A></TD></TR>
<TR>
<TD>Kỳ III</TD>
<TD><FONT color=#ff0000><strong> Cao Đài</strong></FONT></TD>
<TD></TD>
<TD></TD>
<TD></TD></TR></T></T></T></T></TABLE>
<P>Tại kỳ thứ ba, đích thân Thượng Đế làm giáo chủ với danh hiệu "Cao Đài Tiên Ông Đại Bồ Tát Ma-ha-tát", gọi tắt là Cao Đài. Chính danh hiệu này là sự tổng hợp của ba tôn giáo cơ bản ở Việt Nam là <A title="Nho giáo" href="http://vi.wikipedia.org/wiki/Nho_gi%C3%A1o" target="_blank"><U><FONT color=#0000ff>Nho giáo</FONT></U></A> (Cao Đài) - <A title="Đạo giáo" href="http://vi.wikipedia.org/wiki/%C4%90%E1%BA%A1o_gi%C3%A1o" target="_blank"><U><FONT color=#0000ff>Đạo giáo</FONT></U></A> (Tiên Ông) - <A title="Phật giáo" href="http://vi.wikipedia.org/wiki/Ph%E1%BA%ADt_gi%C3%A1o" target="_blank"><U><FONT color=#0000ff>Phật giáo</FONT></U></A> (Đại Bồ Tát Ma-ha-tát). Phương tiện liên lạc giữa Thượng Đế và các tiên, thánh giúp cho người là "cơ bút". Kinh sách chủ yếu là <I>Thánh ngôn hiệp tuyển</I>. Đệ tử đầu tiên mà đức Cao Đài chọn để lập đạo là ông <A class=new title="Ngô Minh Chiêu" href="http://vi.wikipedia.org/w/index.php?title=Ng%C3%B4_Minh_Chi%C3%AAu&action=edit" target="_blank"><U><FONT color=#0000ff>Ngô Minh Chiêu</FONT></U></A> (tên thật: Ngô Văn Chiêu) (<A class=new title=1878 href="http://vi.wikipedia.org/w/index.php?title=1878&action=edit" target="_blank"><U><FONT color=#0000ff>1878</FONT></U></A>-<A class=new title=1932 href="http://vi.wikipedia.org/w/index.php?title=1932&action=edit" target="_blank"><U><FONT color=#0000ff>1932</FONT></U></A>).</P>
<P><A id=Thi.C3.AAn_Nh.C3.A3n:_th.C3.A1nh_t.C6.B0.E1.BB.A3ng_Cao_.C4.90.C3.A0i name=Thi.C3.AAn_Nh.C3.A3n:_th.C3.A1nh_t.C6.B0.E1.BB.A3ng_Cao_.C4.90.C3.A0i></A></P>
<H2><FONT color=#990000 size=3>Thiên Nhãn: thánh tượng Cao Đài</FONT></H2>
<DIV ="thumb tright">
<DIV style="WIDTH: 252px"><A class=internal title="Thiên Nhãn: thánh tượng của đạo Cao Đài" href="http://vi.wikipedia.org/wiki/H%C3%ACnh:THIEN_NHAN02-11.jpg" target="_blank"><IMG height=374 alt="Thiên Nhãn: thánh tượng của đạo Cao Đài" src="http://upload.wikimedia.org/wikipedia/vi/thumb/d/d9/THIEN_NHAN02-11.jpg/250px-THIEN_NHAN02-11.jpg" width=250 border=0 longDesc="/wiki/H%C3%ACnh:THIEN_NHAN02-11.jpg" border="0"></A>
<DIV ="thumbcaption">
<DIV style="FLOAT: right" ="magnify"><A class=internal title="Phóng lớn" href="http://vi.wikipedia.org/wiki/H%C3%ACnh:THIEN_NHAN02-11.jpg" target="_blank"><IMG height=11 alt="Phóng lớn" src="http://vi.wikipedia.org/skins-1.5/common/images/magnify-clip.png" width=15 border="0"></A></DIV>Thiên Nhãn: thánh tượng của đạo Cao Đài</DIV></DIV></DIV>
<DIV ="thumb tright"> </DIV>
<DIV ="thumb tright"><FONT color=#990000 size=3><strong>Lịch sử</strong></FONT></DIV>
<P>Thánh tượng Thiên Nhãn của đạo Cao Đài hiện ra lần đầu cho người đệ tử đầu tiên thấy được là Ngô Minh Chiêu tại Dương Đông, <A title="Phú Quốc" href="http://vi.wikipedia.org/wiki/Ph%C3%BA_Qu%E1%BB%91c" target="_blank"><U><FONT color=#0000ff>Phú Quốc</FONT></U></A> vào năm <A class=new title=1921 href="http://vi.wikipedia.org/w/index.php?title=1921&action=edit" target="_blank"><U><FONT color=#0000ff>1921</FONT></U></A>. Ngô Minh Chiêu trực nhận đây là mặc khải của Đức Thượng Đế để chọn tượng thờ cho Đạo và đã họa lại Thiên Nhãn là hình con mắt trái rất uy nghiêm để tôn thờ và ít lâu sau truyền lại cho đồng đạo.</P>
<P>Ngày nay thánh tượng Thiên Nhãn là tượng thờ tối cao trong toàn đạo Cao Đài, tại các thánh thất cũng như tại tư gia tín hữu.</P>
<P><A name=.C3.9D_ngh.C4.A9a></A></P>
<H3><FONT color=#990000 size=3>Ý nghĩa</FONT></H3>
<P>Đức Cao Đài dạy rằng Thiên Nhãn là "lý mầu nhiệm" của Đạo, buổi ban sơ môn đệ của Ngài khó hiểu hết ý nghĩa. Tuy nhiên, dần dần theo sự xiển dương sâu rộng của nền giáo lý công truyền và tâm truyền, người tín hữu Cao Đài có thể suy nghiệm các nghĩa lý căn bản, phổ quát của Thiên Nhãn như sau:</P>
<UL>
<LI><B>Nghĩa tôn giáo</B>: Thờ một con mắt là thờ độc thần (<I>monothéiste</I>), ám chỉ đạo Cao Đài là tôn giáo độc thần khác với các tín ngưỡng đa thần thời trung cổ, đánh dấu mức độ tiến hóa ngày càng cao hơn trong lịch sử tôn giáo thế giới. Vượt lên trên các tín ngưỡng sơ khai thờ vật tổ và các tín ngưỡng thờ đa thần, có các tôn giáo lớn thờ độc thần trước đây là <A class=new title="Do Thái giáo" href="http://vi.wikipedia.org/w/index.php?title=Do_Th%C3%A1i_gi%C3%A1o&action=edit" target="_blank"><U><FONT color=#0000ff>Do Thái giáo</FONT></U></A>, <A title="Thiên Chúa giáo" href="http://vi.wikipedia.org/wiki/Thi%C3%AAn_Ch%C3%BAa_gi%C3%A1o" target="_blank"><U><FONT color=#0000ff>Thiên Chúa giáo</FONT></U></A> và <A title="Hồi giáo" href="http://vi.wikipedia.org/wiki/H%E1%BB%93i_gi%C3%A1o" target="_blank"><U><FONT color=#0000ff>Hồi giáo</FONT></U></A>.<SUP>1</SUP><BR>Trong ý nghĩa ấy, thời kỳ này đạo Cao Đài thờ Thiên Nhãn biểu trưng cho Thượng Đế, vị Thần Tối Cao duy nhất của càn khôn vũ trụ. Vì Thượng Đế là đấng vô hình, đấng Cha chung của mọi giống dân, không thể dùng vật tượng hay nhơn tượng để thờ, nhưng biểu tượng Thiên Nhãn khả dĩ tượng trưng cho một giá trị phổ quát đại đồng nhứt và thể hiện được sức mạnh tinh thần của mọi chủ thể. </LI></UL>
<UL>
<LI><B>Nghĩa giáo lý công truyền</B>: Thiên Nhãn là biểu tượng của "Tâm", vì "Nhãn thị chủ tâm"<SUP>2</SUP>. Mà hướng nội, hướng tâm hay qui tâm, theo giáo lý Tam giáo là đường lối tu tiến của con người vì "Tâm" là gốc, là chủ tể<SUP>3</SUP>, nguyên nhân của tất cả các nguyên nhân; "Tâm" là Đạo, là Chơn ngã; giáo lý Phật giáo có câu: "Tam giới duy tâm, vạn pháp duy thức".<BR>Kinh Đại Thừa Chơn Giáo<SUP>4</SUP> có viết: "Trong trời đất có cái lý nhứt định thanh quang là Thái Cực, làm 'trung tâm điểm' cho vũ trụ càn khôn muôn loài vạn vật. Cái 'lý độc nhứt' ấy toàn tri toàn năng biến hóa vô cùng vô tận, dưỡng dục cả sanh linh, bảo tồn cả vạn loại... Còn với nhân loại, cái 'tấm lòng' lại là trung tâm của con người ... Cái trung tâm đạo ấy rất mầu nhiệm thông linh làm cho con người được an vui trên con đường tiến hóa. Vậy người phải lấy cái tâm làm chủ tể."<BR>Theo đạo học, Thiên Nhãn chính là Thái Cực vậy. </LI></UL>
<UL>
<LI><B>Nghĩa giáo lý tâm truyền</B>: Thiên Nhãn là biểu tượng của "thần", vì "Thần cư tại Nhãn"<SUP>5</SUP>. Thần là sức mạnh siêu nhiên của chủ thể.<BR>Đối với Thượng Đế, Thần hay "Chơn thần" là quyền năng tối thượng của Ngài tác động lên toàn thể vũ trụ vạn vật. Trong kinh Đại Thừa Chơn Giáo Ngài dạy: "Tại sao Thiên Nhãn là Thầy? ... Nhãn là cửa trái tim của con người. Trái tim ấy là Tạo hóa, tức là Thần, mà Thần là cái Lý Hư vô. Lý Hư vô ấy là Trời vậy."<SUP>6</SUP><BR>· Đối với con người, Thần thể hiện sức mạnh tinh thần khi con người đạt đến khả năng tập trung cao nhất của Tâm.<BR>· Về Đạo pháp, Thần là một trong ba món báu (Tam bửu) của Tiểu thiên địa nhân thân: Tinh-Khí-Thần. Sự tu luyện theo Tiên đạo là hàm dưỡng đầy đủ và hiệp nhất được Tam bửu mới đắc đạo. Từ khi mới khai Đạo, Đức Cao Đài Giáo Chủ đã phán rằng "Lập Tam kỳ phổ độ nầy, duy Thầy cho "Thần" hiệp "Tinh–Khí" đặng hiệp đủ Tam bửu là cơ mầu nhiệm siêu phàm nhập thánh."<SUP>7</SUP> </LI></UL>
<P>Vậy Đại Đạo Tam Kỳ Phổ Độ thờ Thiên Nhãn là thờ Thượng Đề hữu ngã và là thờ Chơn Thần của vũ trụ tức Thượng Đế vô ngã, là Bản nguyên của vũ trụ vạn vật, mà cũng là cứu cánh của chúng sanh.</P>
<P><A id=L.E1.BB.8Bch_s.E1.BB.AD_2 name=L.E1.BB.8Bch_s.E1.BB.AD_2></A></P>
<H2><FONT color=#ff0000 size=4>Lịch sử</FONT></H2>
<P><A id=Ng.C6.B0.E1.BB.9Di_s.C3.A1ng_l.E1.BA.ADp name=Ng.C6.B0.E1.BB.9Di_s.C3.A1ng_l.E1.BA.ADp></A></P>
<H3><FONT color=#990000 size=3>Người sáng lập</FONT></H3>
<P>Đạo Cao Đài do Đức Cao Đài Thượng Đế, tức Ngọc Hoàng Thượng Đế mà <A title="Thiên Chúa giáo" href="http://vi.wikipedia.org/wiki/Thi%C3%AAn_Ch%C3%BAa_gi%C3%A1o" target="_blank"><U><FONT color=#0000ff>Thiên Chúa giáo</FONT></U></A> gọi là Đức Chúa Trời, sáng lập tại <A title="Việt Nam" href="http://vi.wikipedia.org/wiki/Vi%E1%BB%87t_Nam" target="_blank"><U><FONT color=#0000ff>Việt Nam</FONT></U></A> vào đầu <A title="Thế kỷ 20" href="http://vi.wikipedia.org/wiki/Th%E1%BA%BF_k%E1%BB%B7_20" target="_blank"><U><FONT color=#0000ff>thế kỷ 20</FONT></U></A> qua các sự kiện chính yếu sau đây:</P>
<UL last="null">
<LI>Vào đầu năm <A class=new title=1921 href="http://vi.wikipedia.org/w/index.php?title=1921&action=edit" target="_blank"><U><FONT color=#0000ff>1921</FONT></U></A>, qua phương tiện thông linh bằng cơ bút (giáng cơ), Đức Thượng Đế lần đầu tiên xưng danh là "Cao Đài Tiên Ông Đại Bồ Tát Ma-Ha-Tát" và chánh thức thâu nhận Ngô Minh Chiêu làm đệ tử đầu tiên.
<LI>Sau khi các vị Cao Quỳnh Cư, Phạm Công Tắc, Cao Hoài Sang vâng lịnh làm lễ vọng thiên cầu đạo vào ngày <A title="16 tháng 12" href="http://vi.wikipedia.org/wiki/16_th%C3%A1ng_12" target="_blank"><U><FONT color=#0000ff>16 tháng 12</FONT></U></A> năm <A class=new title=1925 href="http://vi.wikipedia.org/w/index.php?title=1925&action=edit" target="_blank"><U><FONT color=#0000ff>1925</FONT></U></A> (tức ngày 1 tháng 11 năm Ất Sửu); ngày <A title="19 tháng 12" href="http://vi.wikipedia.org/wiki/19_th%C3%A1ng_12" target="_blank"><U><FONT color=#0000ff>19 tháng 12</FONT></U></A> Đức Thượng Đế giáng cơ mừng cho các ông: "Mừng nay gặp gỡ Đạo Cao Đài".
<LI>Đêm <A title="Giáng Sinh" href="http://vi.wikipedia.org/wiki/Gi%C3%A1ng_Sinh" target="_blank"><U><FONT color=#0000ff>Giáng Sinh</FONT></U></A> <A title="24 tháng 12" href="http://vi.wikipedia.org/wiki/24_th%C3%A1ng_12" target="_blank"><U><FONT color=#0000ff>24 tháng 12</FONT></U></A> năm 1925, Ngài giáng cơ dạy như sau: </LI></UL>
<DL>
<DD><I>Ngọc Hoàng Thượng Đế Cao Đài Tiên Ông Đại Bồ Tát Ma Ha Tát Giáo Đạo Nam Phương,</I>
<DD><I>Muôn kiếp có Ta nắm chủ quyền,</I>
<DD><I>Vui lòng tu niệm hưởng ân thiên;</I>
<DD><I>Đạo mầu rưới khắp nơi trần thế,</I>
<DD><I>Ngàn tuổi muôn tên giữ trọn biên.</I> </DD></DL>
<P>(TNHT, QI, 1973, tr.5)</P>
<P>Vậy Đạo Cao Đài do Đức Ngọc Hoàng Thượng Đế tức Đức Cao Đài Tiên Ông Đại Bồ Tát Ma Ha Tát sáng lập.</P>
<P><A name=.C4.90.E1.BB.87_t.E1.BB.AD_.C4.91.E1.BA.A7u_ti.C3.AAn></A></P>
<H3>Đệ tử đầu tiên</H3>
<DIV ="thumb tright">
<DIV style="WIDTH: 151px"><A class=internal title="Ngô Văn Chiêu 1878-1932" href="http://vi.wikipedia.org/wiki/H%C3%ACnh:Ngovanchieu.jpg" target="_blank"><IMG height=185 alt="Ngô Văn Chiêu 1878-1932" src="http://upload.wikimedia.org/wikipedia/vi/a/a2/Ngovanchieu.jpg" width=149 border=0 longDesc="/wiki/H%C3%ACnh:Ngovanchieu.jpg" border="0"></A>
<DIV ="thumbcaption">
<DIV style="FLOAT: right" ="magnify"><A class=internal title="Phóng lớn" href="http://vi.wikipedia.org/wiki/H%C3%ACnh:Ngovanchieu.jpg" target="_blank"><IMG height=11 alt="Phóng lớn" src="http://vi.wikipedia.org/skins-1.5/common/images/magnify-clip.png" width=15 border="0"></A></DIV>Ngô Văn Chiêu (1878-1932)</DIV></DIV></DIV>
<P>Như trên đã nói, người đệ tử đầu tiên của Đức Cao Đài là Ngô Minh Chiêu (thế danh là Ngô Văn Chiêu) vì:</P>
<UL last="null">
<LI>Vào đầu năm <A class=new title=1920 href="http://vi.wikipedia.org/w/index.php?title=1920&action=edit" target="_blank"><U><FONT color=#0000ff>1920</FONT></U></A>, trong một buổi cầu tiên tại nhà ở Tân An (tỉnh <A title="Long An" href="http://vi.wikipedia.org/wiki/Long_An" target="_blank"><U><FONT color=#0000ff>Long An</FONT></U></A> ngày nay), có một vị tiên giáng cơ xưng là "Cao Đài Tiên Ông" mà trước đó chưa hề có ai được biết danh hiệu gồm bốn chữ này.
<LI>Vào <A class=new title="Trung Thu" href="http://vi.wikipedia.org/w/index.php?title=Trung_Thu&action=edit" target="_blank"><U><FONT color=#0000ff>Trung Thu</FONT></U></A> năm Canh Thân (ngày <A title="26 tháng 9" href="http://vi.wikipedia.org/wiki/26_th%C3%A1ng_9" target="_blank"><U><FONT color=#0000ff>26 tháng 9</FONT></U></A> năm 1920), tại <A class=new title="Hà Tiên" href="http://vi.wikipedia.org/w/index.php?title=H%C3%A0_Ti%C3%AAn&action=edit" target="_blank"><U><FONT color=#0000ff>Hà Tiên</FONT></U></A>, Ngô Minh Chiêu được biết danh hiệu "Cao Đài" lần nữa qua các câu thánh thi: </LI></UL>
<DL>
<DD><I>Cao Đài minh nguyệt Ngô Văn Chiêu,</I>
<DD><I>Linh lung vạn hộc thể quang Diêu.</I> </DD></DL>
<UL>
<LI>Và vào đầu năm <A class=new title=1921 href="http://vi.wikipedia.org/w/index.php?title=1921&action=edit" target="_blank"><U><FONT color=#0000ff>1921</FONT></U></A>, Đức Cao Đài chính thức thâu nhận Ngô Văn Chiêu làm đệ tử đầu tiên tại <A title="Phú Quốc" href="http://vi.wikipedia.org/wiki/Ph%C3%BA_Qu%E1%BB%91c" target="_blank"><U><FONT color=#0000ff>Phú Quốc</FONT></U></A>. </LI></UL>
<P><A name=.C3.9D_ngh.C4.A9a_c.E1.BB.A7a_hai_ch.E1.BB.AF_Cao_.C4.90.C3.A0i></A></P>
<H2><FONT color=#990000 size=3>Ý nghĩa của hai chữ Cao Đài</FONT></H2>
<UL last="null">
<LI>Cao Đài nghĩa đen là cái đài, cái tháp cao, ám chỉ đỉnh cao nhứt của vũ trụ, là đích tiến hóa sau cùng của chúng sanh.
<LI>Cao Đài là tá danh của Đức Thượng Đế khi mở Đạo kỳ thứ ba này, nhằm nêu lên thiên ý là Đấng Tối Cao đang đến dìu dắt nhân loại quay trở về nguồn cội cao nhứt của mình chính là Thượng Đế.
<LI>Cao Đài cũng chính là chỗ cao nhứt trong tâm linh con người, đạo pháp gọi là Nê huờn cung trong não bộ. Đạt đến nơi đó con người có thể thông công, hiệp nhất được với Thượng Đế là Cao Đài của vũ trụ. </LI></UL>
<P>Mở đầu Thánh Ngôn Hiệp Tuyển, quyển sách sưu tập những bài thánh ngôn trong thời kỳ sơ khai của đạo Cao Đài, sẽ thấy ngay hồng danh này: "NGỌC HOÀNG THƯỢNG ĐẾ viết CAO ĐÀI TIÊN ÔNG ĐẠI BỒ TÁT MA HA TÁT Giáo Đạo Nam Phương" (Giáng sinh 25-12-1925).</P>
<P>Cũng trong Thánh Ngôn Hiệp Tuyển (Q. I, TT. Tây Ninh, 1973, tr.23), vào ngày 26.4 Bính Dần (8.6.1926) có bài Thánh ngôn bằng Pháp văn xưng danh như sau:</P>
<P><I>Cao Đài, Le Très Haut</I> (Cao Đài, Đấng Tối Cao)</P>
<P>Ngày 28.10.1926 cũng viết: <I>Dieu Tout Puissant qui vient sous le nom de Cao Đài</I> (Thượng Đế toàn năng đến dưới danh hiệu Cao Đài) (Sđd, tr.55)</P>
<P>Qua cách xưng danh như trên, Đức "Cao Đài" xác nhận chính Ngài là Đức Ngọc Hoàng Thượng Đế trên Thiên Đình.</P>
<P>Giáo lý Cao Đài còn giải thích danh hiệu "Cao Đài Tiên Ông Đại Bồ Tát Ma Ha Tát" là tiêu biểu cho tôn chỉ "Tam giáo qui nguyên" của Đại Đạo Tam Kỳ Phổ Độ như đã nêu trên.</P>
<P align=right> <FONT color=#999999> Bách khoa Toàn Thư Wiki.</FONT></P>
<P>Đạo Cao Đài có tính "tổng hợp" và "linh hoạt". <A title="Giáo lý Cao Đài" href="http://vi.wikipedia.org/wiki/Gi%C3%A1o_l%C3%BD_Cao_%C4%90%C3%A0i" target="_blank"><U><FONT color=#0000ff>Giáo lý Cao Đài</FONT></U></A> cho rằng từ khi có loài người, <A class=new title="Thượng Đế" href="http://vi.wikipedia.org/w/index.php?title=Th%C6%B0%E1%BB%A3ng_%C4%90%E1%BA%BF&action=edit" target="_blank"><U><FONT color=#0000ff>Thượng Đế</FONT></U></A> đã hai lần <A title="Cứu rỗi" href="http://vi.wikipedia.org/wiki/C%E1%BB%A9u_r%E1%BB%97i" target="_blank"><U><FONT color=#0000ff>cứu rỗi</FONT></U></A> (phổ độ) chúng sinh. Lúc đầu loài người sống riêng rẽ, lẻ loi nên lập các tôn giáo khác nhau để phù hợp với từng vùng. Tất cả các tôn giáo này đều có cùng một gốc là Thượng Đế, và có cùng một mục đích là cứu rỗi chúng sinh nhưng vì tồn tại riêng rẽ nên dẫn đến xung đột. Ngày nay, điều kiện giao lưu dễ dàng, "năm châu chung chợ, bốn phương chung nhà", <A class=new title="Ngọc Hoàng" href="http://vi.wikipedia.org/w/index.php?title=Ng%E1%BB%8Dc_Ho%C3%A0ng&action=edit" target="_blank"><U><FONT color=#0000ff>Ngọc Hoàng</FONT></U></A> quyết định lập ra tôn giáo mới và tự làm <A class=new title="Giáo chủ" href="http://vi.wikipedia.org/w/index.php?title=Gi%C3%A1o_ch%E1%BB%A7&action=edit" target="_blank"><U><FONT color=#0000ff>giáo chủ</FONT></U></A> để phổ độ chúng sinh lần thứ ba. Đạo Cao Đài không chỉ dung hợp "tam giáo" mà còn hết thảy "vạn giáo", dung hợp tâm linh con người với tâm linh vũ trụ. Tôn chỉ của Đạo Cao Đài là "Thiên nhân hiệp nhất" và "Vạn giáo nhất lý".</P>
<P>Cao Đài bao gồm hai pháp môn là "vô vi" và "phổ độ". Phổ độ mang tính phổ thông, dễ theo, cho tất cả mọi người; vô vi cao siêu, dành cho một số ít người. Phổ độ chủ trì phần xác còn vô vi chủ trì phần hồn. Khi thờ cúng cần phải có ba thứ là hoa (tượng trưng cho "tinh"), rượu (tượng trưng cho "khí") và trà (tượng trưng cho "thần"). Tinh-Khí-Thần hợp thành tam bảo của đạo Cao Đài.</P>
<TABLE style="CLEAR: right; PADDING-RIGHT: 0px; PADDING-LEFT: 1.4em; FLOAT: right; MARGIN-BOTTOM: 0.5em; PADDING-BOTTOM: 0.8em; PADDING-TOP: 0.5em" cellSpacing=0 cellPadding=0><T><T><T>
<T>
<TR>
<TD>
<TABLE id=toc summary="Mục lục" ="toc"><T><T><T>
<T>
<TR>
<TD>
<DIV id=toctitle>
<H2><FONT color=#990000 size=3>Mục lục</FONT></H2></DIV>
<UL last="null">
<LI ="toclevel-1"><A href="http://vi.wikipedia.org/wiki/%C4%90%E1%BA%A1o_Cao_%C4%90%C3%A0i#Di.E1.BB.85n_ti.E1.BA.BFn_ba_k.E1.BB.B3_ph.E1.BB.95_.C4.91.E1.BB.99" target="_blank"><U><FONT color=#800080><SPAN ="tocnumber">1</SPAN> <SPAN ="toctext">Diễn tiến ba kỳ phổ độ</SPAN></FONT></U></A>
<LI ="toclevel-1"><A href="http://vi.wikipedia.org/wiki/%C4%90%E1%BA%A1o_Cao_%C4%90%C3%A0i#Thi.C3.AAn_Nh.C3.A3n:_th.C3.A1nh_t.C6.B0.E1.BB.A3ng_Cao_.C4.90.C3.A0i" target="_blank"><U><FONT color=#800080><SPAN ="tocnumber">2</SPAN> <SPAN ="toctext">Thiên Nhãn: thánh tượng Cao Đài</SPAN></FONT></U></A>
<UL last="null">
<LI ="toclevel-2"><A href="http://vi.wikipedia.org/wiki/%C4%90%E1%BA%A1o_Cao_%C4%90%C3%A0i#L.E1.BB.8Bch_s.E1.BB.AD" target="_blank"><U><FONT color=#800080><SPAN ="tocnumber">2.1</SPAN> <SPAN ="toctext">Lịch sử</SPAN></FONT></U></A>
<LI ="toclevel-2"><A href="http://vi.wikipedia.org/wiki/%C4%90%E1%BA%A1o_Cao_%C4%90%C3%A0i#.C3.9D_ngh.C4.A9a" target="_blank"><U><FONT color=#800080><SPAN ="tocnumber">2.2</SPAN> <SPAN ="toctext">Ý nghĩa</SPAN></FONT></U></A>
<LI ="toclevel-2"><A href="http://vi.wikipedia.org/wiki/%C4%90%E1%BA%A1o_Cao_%C4%90%C3%A0i#Ch.C3.BA_th.C3.ADch" target="_blank"><U><FONT color=#800080><SPAN ="tocnumber">2.3</SPAN> <SPAN ="toctext">Chú thích</SPAN></FONT></U></A> </LI></UL>
<LI ="toclevel-1"><A href="http://vi.wikipedia.org/wiki/%C4%90%E1%BA%A1o_Cao_%C4%90%C3%A0i#L.E1.BB.8Bch_s.E1.BB.AD_2" target="_blank"><U><FONT color=#800080><SPAN ="tocnumber">3</SPAN> <SPAN ="toctext">Lịch sử</SPAN></FONT></U></A>
<UL last="null">
<LI ="toclevel-2"><A href="http://vi.wikipedia.org/wiki/%C4%90%E1%BA%A1o_Cao_%C4%90%C3%A0i#Ng.C6.B0.E1.BB.9Di_s.C3.A1ng_l.E1.BA.ADp" target="_blank"><U><FONT color=#800080><SPAN ="tocnumber">3.1</SPAN> <SPAN ="toctext">Người sáng lập</SPAN></FONT></U></A>
<LI ="toclevel-2"><A href="http://vi.wikipedia.org/wiki/%C4%90%E1%BA%A1o_Cao_%C4%90%C3%A0i#.C4.90.E1.BB.87_t.E1.BB.AD_.C4.91.E1.BA.A7u_ti.C3.AAn" target="_blank"><U><FONT color=#800080><SPAN ="tocnumber">3.2</SPAN> <SPAN ="toctext">Đệ tử đầu tiên</SPAN></FONT></U></A> </LI></UL>
<LI ="toclevel-1"><A href="http://vi.wikipedia.org/wiki/%C4%90%E1%BA%A1o_Cao_%C4%90%C3%A0i#.C3.9D_ngh.C4.A9a_c.E1.BB.A7a_hai_ch.E1.BB.AF_Cao_.C4.90.C3.A0i" target="_blank"><U><FONT color=#800080><SPAN ="tocnumber">4</SPAN> <SPAN ="toctext">Ý nghĩa của hai chữ Cao Đài</SPAN></FONT></U></A>
<LI ="toclevel-1"><A href="http://vi.wikipedia.org/wiki/%C4%90%E1%BA%A1o_Cao_%C4%90%C3%A0i#Xem_th.C3.AAm" target="_blank"><U><FONT color=#800080><SPAN ="tocnumber">5</SPAN> <SPAN ="toctext">Xem thêm</SPAN></FONT></U></A>
<LI ="toclevel-1"><A href="http://vi.wikipedia.org/wiki/%C4%90%E1%BA%A1o_Cao_%C4%90%C3%A0i#Li.C3.AAn_k.E1.BA.BFt" target="_blank"><U><FONT color=#800080><SPAN ="tocnumber">6</SPAN> <SPAN ="toctext">Liên kết</SPAN></FONT></U></A> </LI></UL></TD></TR></T></T></T></T></TABLE>
<P> </P></TD></TR></T></T></T></T></TABLE>
<P>Đạo Cao Đài xem mình là một tôn giáo "chính thức" và "chính danh". Chính thức vì các vị tông đồ đầu tiên đã lập tờ Khai Tịch Đạo gởi đến chính quyền Việt Nam ngày <A title="29 tháng 9" href="http://vi.wikipedia.org/wiki/29_th%C3%A1ng_9" target="_blank"><U><FONT color=#0000ff>29 tháng 9</FONT></U></A> năm <A class=new title=1926 href="http://vi.wikipedia.org/w/index.php?title=1926&action=edit" target="_blank"><U><FONT color=#0000ff>1926</FONT></U></A> (tức ngày 23 tháng 8 năm Bính Dần); và tổ chức đại lễ Khai Minh Đại Đạo trước chính quyền và công chúng ngày <A title="19 tháng 11" href="http://vi.wikipedia.org/wiki/19_th%C3%A1ng_11" target="_blank"><U><FONT color=#0000ff>19 tháng 11</FONT></U></A> năm 1926 (tức ngày 15 tháng 10 năm Bính Dần). Trong lễ này hàng Giáo phẩm được tấn phong và thọ lãnh Pháp Chánh Truyền của Đại Đạo Tam Kỳ Phổ Độ. Chính danh vì đạo Cao Đài có đức tin nơi Đức Thượng Đế và các Đấng Thiêng Liêng; có Giáo Hội hoàn chỉnh tại Tòa thánh để điều khiển toàn đạo; có Giáo luật và kinh sách truyền bá tôn chỉ, mục đích, giáo lý Đạo; có Giáo pháp công truyền lẫn tâm truyền; có đông đảo tín đồ và nhiều Thánh thất ở trong nước và nước ngoài.</P>
<P><A id=Di.E1.BB.85n_ti.E1.BA.BFn_ba_k.E1.BB.B3_ph.E1.BB.95_.C4.91.E1.BB.99 name=Di.E1.BB.85n_ti.E1.BA.BFn_ba_k.E1.BB.B3_ph.E1.BB.95_.C4.91.E1.BB.99></A></P>
<H2><FONT color=#990000 size=3>Diễn tiến ba kỳ phổ độ</FONT></H2>
<TABLE style="BORDER-COLLAPSE: collapse" cellSpacing=0 border=1><T><T><T>
<T>
<TR>
<TD>Kỳ I</TD>
<TD><A class=new title="Phục Hy" href="http://vi.wikipedia.org/w/index.php?title=Ph%E1%BB%A5c_Hy&action=edit" target="_blank"><U><FONT color=#0000ff>Phục Hy</FONT></U></A></TD>
<TD><A title="Thần Nông lịch sử" href="http://vi.wikipedia.org/wiki/Th%E1%BA%A7n_N%C3%B4ng_%28l%E1%BB%8Bch_s%E1%BB%AD%29" target="_blank"><U><FONT color=#0000ff>Thần Nông</FONT></U></A></TD>
<TD><A class=new title="Nhiên Đăng Cổ Phật" href="http://vi.wikipedia.org/w/index.php?title=Nhi%C3%AAn_%C4%90%C4%83ng_C%E1%BB%95_Ph%E1%BA%ADt&action=edit" target="_blank"><U><FONT color=#0000ff>Nhiên Đăng Cổ Phật</FONT></U></A></TD>
<TD><A class=new title="Moise Abraham" href="http://vi.wikipedia.org/w/index.php?title=Moise_Abraham&action=edit" target="_blank"><U><FONT color=#0000ff>Moise Abraham</FONT></U></A></TD>
<TD><U><FONT color=#0000ff></FONT></U></TD></TR>
<TR>
<TD>Kỳ II</TD>
<TD><A title="Khổng Tử" href="http://vi.wikipedia.org/wiki/Kh%E1%BB%95ng_T%E1%BB%AD" target="_blank"><U><FONT color=#0000ff>Khổng Tử</FONT></U></A></TD>
<TD><A class=new title="Lão Tử" href="http://vi.wikipedia.org/w/index.php?title=L%C3%A3o_T%E1%BB%AD&action=edit" target="_blank"><U><FONT color=#0000ff>Lão Tử</FONT></U></A></TD>
<TD><A title="Thích Ca Mầu Ni" href="http://vi.wikipedia.org/wiki/Th%C3%ADch_Ca_M%E1%BA%A7u_Ni" target="_blank"><U><FONT color=#0000ff>Thích Ca</FONT></U></A></TD>
<TD><A title=Jesus href="http://vi.wikipedia.org/wiki/Jesus" target="_blank"><U><FONT color=#0000ff>Jesus</FONT></U></A></TD>
<TD><A class=new title="Mohamet tôn giáo" href="http://vi.wikipedia.org/w/index.php?title=Mohamet_%28t%C3%B4n_gi%C3%A1o%29&action=edit" target="_blank"><U><FONT color=#0000ff>Mohamet</FONT></U></A></TD></TR>
<TR>
<TD>Kỳ III</TD>
<TD><FONT color=#ff0000><strong> Cao Đài</strong></FONT></TD>
<TD></TD>
<TD></TD>
<TD></TD></TR></T></T></T></T></TABLE>
<P>Tại kỳ thứ ba, đích thân Thượng Đế làm giáo chủ với danh hiệu "Cao Đài Tiên Ông Đại Bồ Tát Ma-ha-tát", gọi tắt là Cao Đài. Chính danh hiệu này là sự tổng hợp của ba tôn giáo cơ bản ở Việt Nam là <A title="Nho giáo" href="http://vi.wikipedia.org/wiki/Nho_gi%C3%A1o" target="_blank"><U><FONT color=#0000ff>Nho giáo</FONT></U></A> (Cao Đài) - <A title="Đạo giáo" href="http://vi.wikipedia.org/wiki/%C4%90%E1%BA%A1o_gi%C3%A1o" target="_blank"><U><FONT color=#0000ff>Đạo giáo</FONT></U></A> (Tiên Ông) - <A title="Phật giáo" href="http://vi.wikipedia.org/wiki/Ph%E1%BA%ADt_gi%C3%A1o" target="_blank"><U><FONT color=#0000ff>Phật giáo</FONT></U></A> (Đại Bồ Tát Ma-ha-tát). Phương tiện liên lạc giữa Thượng Đế và các tiên, thánh giúp cho người là "cơ bút". Kinh sách chủ yếu là <I>Thánh ngôn hiệp tuyển</I>. Đệ tử đầu tiên mà đức Cao Đài chọn để lập đạo là ông <A class=new title="Ngô Minh Chiêu" href="http://vi.wikipedia.org/w/index.php?title=Ng%C3%B4_Minh_Chi%C3%AAu&action=edit" target="_blank"><U><FONT color=#0000ff>Ngô Minh Chiêu</FONT></U></A> (tên thật: Ngô Văn Chiêu) (<A class=new title=1878 href="http://vi.wikipedia.org/w/index.php?title=1878&action=edit" target="_blank"><U><FONT color=#0000ff>1878</FONT></U></A>-<A class=new title=1932 href="http://vi.wikipedia.org/w/index.php?title=1932&action=edit" target="_blank"><U><FONT color=#0000ff>1932</FONT></U></A>).</P>
<P><A id=Thi.C3.AAn_Nh.C3.A3n:_th.C3.A1nh_t.C6.B0.E1.BB.A3ng_Cao_.C4.90.C3.A0i name=Thi.C3.AAn_Nh.C3.A3n:_th.C3.A1nh_t.C6.B0.E1.BB.A3ng_Cao_.C4.90.C3.A0i></A></P>
<H2><FONT color=#990000 size=3>Thiên Nhãn: thánh tượng Cao Đài</FONT></H2>
<DIV ="thumb tright">
<DIV style="WIDTH: 252px"><A class=internal title="Thiên Nhãn: thánh tượng của đạo Cao Đài" href="http://vi.wikipedia.org/wiki/H%C3%ACnh:THIEN_NHAN02-11.jpg" target="_blank"><IMG height=374 alt="Thiên Nhãn: thánh tượng của đạo Cao Đài" src="http://upload.wikimedia.org/wikipedia/vi/thumb/d/d9/THIEN_NHAN02-11.jpg/250px-THIEN_NHAN02-11.jpg" width=250 border=0 longDesc="/wiki/H%C3%ACnh:THIEN_NHAN02-11.jpg" border="0"></A>
<DIV ="thumbcaption">
<DIV style="FLOAT: right" ="magnify"><A class=internal title="Phóng lớn" href="http://vi.wikipedia.org/wiki/H%C3%ACnh:THIEN_NHAN02-11.jpg" target="_blank"><IMG height=11 alt="Phóng lớn" src="http://vi.wikipedia.org/skins-1.5/common/images/magnify-clip.png" width=15 border="0"></A></DIV>Thiên Nhãn: thánh tượng của đạo Cao Đài</DIV></DIV></DIV>
<DIV ="thumb tright"> </DIV>
<DIV ="thumb tright"><FONT color=#990000 size=3><strong>Lịch sử</strong></FONT></DIV>
<P>Thánh tượng Thiên Nhãn của đạo Cao Đài hiện ra lần đầu cho người đệ tử đầu tiên thấy được là Ngô Minh Chiêu tại Dương Đông, <A title="Phú Quốc" href="http://vi.wikipedia.org/wiki/Ph%C3%BA_Qu%E1%BB%91c" target="_blank"><U><FONT color=#0000ff>Phú Quốc</FONT></U></A> vào năm <A class=new title=1921 href="http://vi.wikipedia.org/w/index.php?title=1921&action=edit" target="_blank"><U><FONT color=#0000ff>1921</FONT></U></A>. Ngô Minh Chiêu trực nhận đây là mặc khải của Đức Thượng Đế để chọn tượng thờ cho Đạo và đã họa lại Thiên Nhãn là hình con mắt trái rất uy nghiêm để tôn thờ và ít lâu sau truyền lại cho đồng đạo.</P>
<P>Ngày nay thánh tượng Thiên Nhãn là tượng thờ tối cao trong toàn đạo Cao Đài, tại các thánh thất cũng như tại tư gia tín hữu.</P>
<P><A name=.C3.9D_ngh.C4.A9a></A></P>
<H3><FONT color=#990000 size=3>Ý nghĩa</FONT></H3>
<P>Đức Cao Đài dạy rằng Thiên Nhãn là "lý mầu nhiệm" của Đạo, buổi ban sơ môn đệ của Ngài khó hiểu hết ý nghĩa. Tuy nhiên, dần dần theo sự xiển dương sâu rộng của nền giáo lý công truyền và tâm truyền, người tín hữu Cao Đài có thể suy nghiệm các nghĩa lý căn bản, phổ quát của Thiên Nhãn như sau:</P>
<UL>
<LI><B>Nghĩa tôn giáo</B>: Thờ một con mắt là thờ độc thần (<I>monothéiste</I>), ám chỉ đạo Cao Đài là tôn giáo độc thần khác với các tín ngưỡng đa thần thời trung cổ, đánh dấu mức độ tiến hóa ngày càng cao hơn trong lịch sử tôn giáo thế giới. Vượt lên trên các tín ngưỡng sơ khai thờ vật tổ và các tín ngưỡng thờ đa thần, có các tôn giáo lớn thờ độc thần trước đây là <A class=new title="Do Thái giáo" href="http://vi.wikipedia.org/w/index.php?title=Do_Th%C3%A1i_gi%C3%A1o&action=edit" target="_blank"><U><FONT color=#0000ff>Do Thái giáo</FONT></U></A>, <A title="Thiên Chúa giáo" href="http://vi.wikipedia.org/wiki/Thi%C3%AAn_Ch%C3%BAa_gi%C3%A1o" target="_blank"><U><FONT color=#0000ff>Thiên Chúa giáo</FONT></U></A> và <A title="Hồi giáo" href="http://vi.wikipedia.org/wiki/H%E1%BB%93i_gi%C3%A1o" target="_blank"><U><FONT color=#0000ff>Hồi giáo</FONT></U></A>.<SUP>1</SUP><BR>Trong ý nghĩa ấy, thời kỳ này đạo Cao Đài thờ Thiên Nhãn biểu trưng cho Thượng Đế, vị Thần Tối Cao duy nhất của càn khôn vũ trụ. Vì Thượng Đế là đấng vô hình, đấng Cha chung của mọi giống dân, không thể dùng vật tượng hay nhơn tượng để thờ, nhưng biểu tượng Thiên Nhãn khả dĩ tượng trưng cho một giá trị phổ quát đại đồng nhứt và thể hiện được sức mạnh tinh thần của mọi chủ thể. </LI></UL>
<UL>
<LI><B>Nghĩa giáo lý công truyền</B>: Thiên Nhãn là biểu tượng của "Tâm", vì "Nhãn thị chủ tâm"<SUP>2</SUP>. Mà hướng nội, hướng tâm hay qui tâm, theo giáo lý Tam giáo là đường lối tu tiến của con người vì "Tâm" là gốc, là chủ tể<SUP>3</SUP>, nguyên nhân của tất cả các nguyên nhân; "Tâm" là Đạo, là Chơn ngã; giáo lý Phật giáo có câu: "Tam giới duy tâm, vạn pháp duy thức".<BR>Kinh Đại Thừa Chơn Giáo<SUP>4</SUP> có viết: "Trong trời đất có cái lý nhứt định thanh quang là Thái Cực, làm 'trung tâm điểm' cho vũ trụ càn khôn muôn loài vạn vật. Cái 'lý độc nhứt' ấy toàn tri toàn năng biến hóa vô cùng vô tận, dưỡng dục cả sanh linh, bảo tồn cả vạn loại... Còn với nhân loại, cái 'tấm lòng' lại là trung tâm của con người ... Cái trung tâm đạo ấy rất mầu nhiệm thông linh làm cho con người được an vui trên con đường tiến hóa. Vậy người phải lấy cái tâm làm chủ tể."<BR>Theo đạo học, Thiên Nhãn chính là Thái Cực vậy. </LI></UL>
<UL>
<LI><B>Nghĩa giáo lý tâm truyền</B>: Thiên Nhãn là biểu tượng của "thần", vì "Thần cư tại Nhãn"<SUP>5</SUP>. Thần là sức mạnh siêu nhiên của chủ thể.<BR>Đối với Thượng Đế, Thần hay "Chơn thần" là quyền năng tối thượng của Ngài tác động lên toàn thể vũ trụ vạn vật. Trong kinh Đại Thừa Chơn Giáo Ngài dạy: "Tại sao Thiên Nhãn là Thầy? ... Nhãn là cửa trái tim của con người. Trái tim ấy là Tạo hóa, tức là Thần, mà Thần là cái Lý Hư vô. Lý Hư vô ấy là Trời vậy."<SUP>6</SUP><BR>· Đối với con người, Thần thể hiện sức mạnh tinh thần khi con người đạt đến khả năng tập trung cao nhất của Tâm.<BR>· Về Đạo pháp, Thần là một trong ba món báu (Tam bửu) của Tiểu thiên địa nhân thân: Tinh-Khí-Thần. Sự tu luyện theo Tiên đạo là hàm dưỡng đầy đủ và hiệp nhất được Tam bửu mới đắc đạo. Từ khi mới khai Đạo, Đức Cao Đài Giáo Chủ đã phán rằng "Lập Tam kỳ phổ độ nầy, duy Thầy cho "Thần" hiệp "Tinh–Khí" đặng hiệp đủ Tam bửu là cơ mầu nhiệm siêu phàm nhập thánh."<SUP>7</SUP> </LI></UL>
<P>Vậy Đại Đạo Tam Kỳ Phổ Độ thờ Thiên Nhãn là thờ Thượng Đề hữu ngã và là thờ Chơn Thần của vũ trụ tức Thượng Đế vô ngã, là Bản nguyên của vũ trụ vạn vật, mà cũng là cứu cánh của chúng sanh.</P>
<P><A id=L.E1.BB.8Bch_s.E1.BB.AD_2 name=L.E1.BB.8Bch_s.E1.BB.AD_2></A></P>
<H2><FONT color=#ff0000 size=4>Lịch sử</FONT></H2>
<P><A id=Ng.C6.B0.E1.BB.9Di_s.C3.A1ng_l.E1.BA.ADp name=Ng.C6.B0.E1.BB.9Di_s.C3.A1ng_l.E1.BA.ADp></A></P>
<H3><FONT color=#990000 size=3>Người sáng lập</FONT></H3>
<P>Đạo Cao Đài do Đức Cao Đài Thượng Đế, tức Ngọc Hoàng Thượng Đế mà <A title="Thiên Chúa giáo" href="http://vi.wikipedia.org/wiki/Thi%C3%AAn_Ch%C3%BAa_gi%C3%A1o" target="_blank"><U><FONT color=#0000ff>Thiên Chúa giáo</FONT></U></A> gọi là Đức Chúa Trời, sáng lập tại <A title="Việt Nam" href="http://vi.wikipedia.org/wiki/Vi%E1%BB%87t_Nam" target="_blank"><U><FONT color=#0000ff>Việt Nam</FONT></U></A> vào đầu <A title="Thế kỷ 20" href="http://vi.wikipedia.org/wiki/Th%E1%BA%BF_k%E1%BB%B7_20" target="_blank"><U><FONT color=#0000ff>thế kỷ 20</FONT></U></A> qua các sự kiện chính yếu sau đây:</P>
<UL last="null">
<LI>Vào đầu năm <A class=new title=1921 href="http://vi.wikipedia.org/w/index.php?title=1921&action=edit" target="_blank"><U><FONT color=#0000ff>1921</FONT></U></A>, qua phương tiện thông linh bằng cơ bút (giáng cơ), Đức Thượng Đế lần đầu tiên xưng danh là "Cao Đài Tiên Ông Đại Bồ Tát Ma-Ha-Tát" và chánh thức thâu nhận Ngô Minh Chiêu làm đệ tử đầu tiên.
<LI>Sau khi các vị Cao Quỳnh Cư, Phạm Công Tắc, Cao Hoài Sang vâng lịnh làm lễ vọng thiên cầu đạo vào ngày <A title="16 tháng 12" href="http://vi.wikipedia.org/wiki/16_th%C3%A1ng_12" target="_blank"><U><FONT color=#0000ff>16 tháng 12</FONT></U></A> năm <A class=new title=1925 href="http://vi.wikipedia.org/w/index.php?title=1925&action=edit" target="_blank"><U><FONT color=#0000ff>1925</FONT></U></A> (tức ngày 1 tháng 11 năm Ất Sửu); ngày <A title="19 tháng 12" href="http://vi.wikipedia.org/wiki/19_th%C3%A1ng_12" target="_blank"><U><FONT color=#0000ff>19 tháng 12</FONT></U></A> Đức Thượng Đế giáng cơ mừng cho các ông: "Mừng nay gặp gỡ Đạo Cao Đài".
<LI>Đêm <A title="Giáng Sinh" href="http://vi.wikipedia.org/wiki/Gi%C3%A1ng_Sinh" target="_blank"><U><FONT color=#0000ff>Giáng Sinh</FONT></U></A> <A title="24 tháng 12" href="http://vi.wikipedia.org/wiki/24_th%C3%A1ng_12" target="_blank"><U><FONT color=#0000ff>24 tháng 12</FONT></U></A> năm 1925, Ngài giáng cơ dạy như sau: </LI></UL>
<DL>
<DD><I>Ngọc Hoàng Thượng Đế Cao Đài Tiên Ông Đại Bồ Tát Ma Ha Tát Giáo Đạo Nam Phương,</I>
<DD><I>Muôn kiếp có Ta nắm chủ quyền,</I>
<DD><I>Vui lòng tu niệm hưởng ân thiên;</I>
<DD><I>Đạo mầu rưới khắp nơi trần thế,</I>
<DD><I>Ngàn tuổi muôn tên giữ trọn biên.</I> </DD></DL>
<P>(TNHT, QI, 1973, tr.5)</P>
<P>Vậy Đạo Cao Đài do Đức Ngọc Hoàng Thượng Đế tức Đức Cao Đài Tiên Ông Đại Bồ Tát Ma Ha Tát sáng lập.</P>
<P><A name=.C4.90.E1.BB.87_t.E1.BB.AD_.C4.91.E1.BA.A7u_ti.C3.AAn></A></P>
<H3>Đệ tử đầu tiên</H3>
<DIV ="thumb tright">
<DIV style="WIDTH: 151px"><A class=internal title="Ngô Văn Chiêu 1878-1932" href="http://vi.wikipedia.org/wiki/H%C3%ACnh:Ngovanchieu.jpg" target="_blank"><IMG height=185 alt="Ngô Văn Chiêu 1878-1932" src="http://upload.wikimedia.org/wikipedia/vi/a/a2/Ngovanchieu.jpg" width=149 border=0 longDesc="/wiki/H%C3%ACnh:Ngovanchieu.jpg" border="0"></A>
<DIV ="thumbcaption">
<DIV style="FLOAT: right" ="magnify"><A class=internal title="Phóng lớn" href="http://vi.wikipedia.org/wiki/H%C3%ACnh:Ngovanchieu.jpg" target="_blank"><IMG height=11 alt="Phóng lớn" src="http://vi.wikipedia.org/skins-1.5/common/images/magnify-clip.png" width=15 border="0"></A></DIV>Ngô Văn Chiêu (1878-1932)</DIV></DIV></DIV>
<P>Như trên đã nói, người đệ tử đầu tiên của Đức Cao Đài là Ngô Minh Chiêu (thế danh là Ngô Văn Chiêu) vì:</P>
<UL last="null">
<LI>Vào đầu năm <A class=new title=1920 href="http://vi.wikipedia.org/w/index.php?title=1920&action=edit" target="_blank"><U><FONT color=#0000ff>1920</FONT></U></A>, trong một buổi cầu tiên tại nhà ở Tân An (tỉnh <A title="Long An" href="http://vi.wikipedia.org/wiki/Long_An" target="_blank"><U><FONT color=#0000ff>Long An</FONT></U></A> ngày nay), có một vị tiên giáng cơ xưng là "Cao Đài Tiên Ông" mà trước đó chưa hề có ai được biết danh hiệu gồm bốn chữ này.
<LI>Vào <A class=new title="Trung Thu" href="http://vi.wikipedia.org/w/index.php?title=Trung_Thu&action=edit" target="_blank"><U><FONT color=#0000ff>Trung Thu</FONT></U></A> năm Canh Thân (ngày <A title="26 tháng 9" href="http://vi.wikipedia.org/wiki/26_th%C3%A1ng_9" target="_blank"><U><FONT color=#0000ff>26 tháng 9</FONT></U></A> năm 1920), tại <A class=new title="Hà Tiên" href="http://vi.wikipedia.org/w/index.php?title=H%C3%A0_Ti%C3%AAn&action=edit" target="_blank"><U><FONT color=#0000ff>Hà Tiên</FONT></U></A>, Ngô Minh Chiêu được biết danh hiệu "Cao Đài" lần nữa qua các câu thánh thi: </LI></UL>
<DL>
<DD><I>Cao Đài minh nguyệt Ngô Văn Chiêu,</I>
<DD><I>Linh lung vạn hộc thể quang Diêu.</I> </DD></DL>
<UL>
<LI>Và vào đầu năm <A class=new title=1921 href="http://vi.wikipedia.org/w/index.php?title=1921&action=edit" target="_blank"><U><FONT color=#0000ff>1921</FONT></U></A>, Đức Cao Đài chính thức thâu nhận Ngô Văn Chiêu làm đệ tử đầu tiên tại <A title="Phú Quốc" href="http://vi.wikipedia.org/wiki/Ph%C3%BA_Qu%E1%BB%91c" target="_blank"><U><FONT color=#0000ff>Phú Quốc</FONT></U></A>. </LI></UL>
<P><A name=.C3.9D_ngh.C4.A9a_c.E1.BB.A7a_hai_ch.E1.BB.AF_Cao_.C4.90.C3.A0i></A></P>
<H2><FONT color=#990000 size=3>Ý nghĩa của hai chữ Cao Đài</FONT></H2>
<UL last="null">
<LI>Cao Đài nghĩa đen là cái đài, cái tháp cao, ám chỉ đỉnh cao nhứt của vũ trụ, là đích tiến hóa sau cùng của chúng sanh.
<LI>Cao Đài là tá danh của Đức Thượng Đế khi mở Đạo kỳ thứ ba này, nhằm nêu lên thiên ý là Đấng Tối Cao đang đến dìu dắt nhân loại quay trở về nguồn cội cao nhứt của mình chính là Thượng Đế.
<LI>Cao Đài cũng chính là chỗ cao nhứt trong tâm linh con người, đạo pháp gọi là Nê huờn cung trong não bộ. Đạt đến nơi đó con người có thể thông công, hiệp nhất được với Thượng Đế là Cao Đài của vũ trụ. </LI></UL>
<P>Mở đầu Thánh Ngôn Hiệp Tuyển, quyển sách sưu tập những bài thánh ngôn trong thời kỳ sơ khai của đạo Cao Đài, sẽ thấy ngay hồng danh này: "NGỌC HOÀNG THƯỢNG ĐẾ viết CAO ĐÀI TIÊN ÔNG ĐẠI BỒ TÁT MA HA TÁT Giáo Đạo Nam Phương" (Giáng sinh 25-12-1925).</P>
<P>Cũng trong Thánh Ngôn Hiệp Tuyển (Q. I, TT. Tây Ninh, 1973, tr.23), vào ngày 26.4 Bính Dần (8.6.1926) có bài Thánh ngôn bằng Pháp văn xưng danh như sau:</P>
<P><I>Cao Đài, Le Très Haut</I> (Cao Đài, Đấng Tối Cao)</P>
<P>Ngày 28.10.1926 cũng viết: <I>Dieu Tout Puissant qui vient sous le nom de Cao Đài</I> (Thượng Đế toàn năng đến dưới danh hiệu Cao Đài) (Sđd, tr.55)</P>
<P>Qua cách xưng danh như trên, Đức "Cao Đài" xác nhận chính Ngài là Đức Ngọc Hoàng Thượng Đế trên Thiên Đình.</P>
<P>Giáo lý Cao Đài còn giải thích danh hiệu "Cao Đài Tiên Ông Đại Bồ Tát Ma Ha Tát" là tiêu biểu cho tôn chỉ "Tam giáo qui nguyên" của Đại Đạo Tam Kỳ Phổ Độ như đã nêu trên.</P>
<P align=right> <FONT color=#999999> Bách khoa Toàn Thư Wiki.</FONT></P>